Beschilderde balklagen uit 17e eeuw ontdekt in rijksmonument Vloeddijk

Onderzoek door experts

De gemeente Kampen heeft twee experts opdracht gegeven onderzoek te doen. Bouwhistoricus Geert Jan van der Schee heeft onderzoek gedaan naar de historie van het pand en naar de bewoners/eigenaren in het verleden. We zijn nu veel te weten gekomen over de bijzondere historie van dit pand. Het blijkt het enige overgebleven bouwwerk van het St. Agnietenklooster te zijn, een vermoeden dat nu bevestigd is. Ook is gebleken dat er nog veel vroeg zeventiende-eeuwse schilderingen op de balken en vloerdelen aanwezig zijn. Het onderzoek naar de bewoners/eigenaren leidde zelfs naar textielververs uit de Zuidelijke Nederlanden en meerdere Kamper burgemeesters. De balken en vloerdelen zijn afzonderlijk door kunst- en interieurhistoricus Richard Harmanni onderzocht. Hij concludeert dat deze uniek zijn voor Kampen en bijzonder voor Nederland.

Jachttaferelen

Bijzonder is dat het om silhouetachtige jachttaferelen gaat die afgebeeld zijn op een balkenplafond. Voor de Franse revolutie was het jachtrecht verbonden met grondbezit en daardoor was de jacht vooral een privilege van vorsten en adel. Jachttaferelen in de beeldende kunsten waren altijd al zeer geliefd. In Nederland komen jachttaferelen tegen beschilderde balkenplafonds voor zover bekend weinig voor.

Evert Rijnvisch

De kostuums van de figuren die afgebeeld zijn, stammen uit de jaren 1620. Gezien dit feit, is het mogelijk dat de schilderingen zijn gemaakt door de voormalige bewoner en eigenaar van het gebouw, Evert Rijnvisch die ook werkzaam was als kladschilder. Een kladschilder was een schilder die zich specialiseerde in het schilderwerk aan huizen en inrichtingen. Ze hadden de vaardigheid om decoratieve motieven aan te brengen. Evert Rijnvisch verkeerde in de kringen van de bekende kunstschilder Hendrick Avercamp. Het is zeldzaam dat een beschilderd plafond uit de zeventiende eeuw zo nauw met een mogelijke maker in verband gebracht kan worden. De unieke aard van dit type schilderingen, in combinatie met de mogelijkheid om ze aan een specifieke maker toe te schrijven, maakt de schilderingen buitengewoon.

Wethouder voor Erfgoed en Cultuur, Richard Boddeus is enthousiast over de bijzondere schilderingen die zijn aangetroffen aan de Vloeddijk. “Deze vondst vertelt ons opnieuw iets over de historie van Kampen. Evert Rijnvisch, de vermoedelijke maker, heeft met deze schilderingen een stukje historie en kunst tot leven gebracht.”

De eigenaar van het pand, de familie Vos-Zijlstra heeft hun verbouwingsplannen aangepast, zodat de schilderingen in het zicht blijven. 

“Op de eerste dag van de verbouwing konden de oorspronkelijke plannen de prullenbak in, maar daar kregen we dan ook heel veel voor terug. Naast de ontdekking van de beschilderingen, zijn er bijvoorbeeld heel veel boog- en kaarsnissen blootgelegd en zijn er diverse sporen aangetroffen met een link naar de sigarenindustrie. Dankzij de onderzoeken weten we nu dat ons huis eind 15e eeuw is gebouwd als vrijstaand gebouw. Als eerste bebouwing op die plek. We hebben een heel mooi beeld gekregen van de geschiedenis door de eeuwen heen.”

Eerdere ontdekking

Het was al bij bekend dat er balkschilderingen aanwezig waren, maar niet dat het er zo veel zouden zijn. Bij een verbouwing in 1998 zijn door de toenmalige eigenaar al beschilderde vloerbalken ontdekt. Er is toen geen uitgebreid onderzoek verder gedaan, omdat het om een kleinschalige verbouwing ging. Vorig jaar bij de start van de verbouwing van het pand kwam de gehele eerste verdiepingsvloer in het zicht en dus ook de beschilderde balklagen. De eigenaren hebben de bijzondere vondst gemeld bij de gemeente, waarop de gemeente besloot verder onderzoek te doen. Tijdens de onderzoeken zijn op de tweede verdieping ook beschilderingen op de balken en vloerdelen ontdekt.

De onderzoeken zijn bekostigd via het erfgoedbudget van de gemeente.